Bracken

JOSEPHINE BRACKEN

Ipinanganak si Bracken noong October 3, 1876. ang kanyang mga magulang ay sina James Bracken at Elizabeth Jane MacBride mga Irish. ngunit namatay ang ina nya sa panganganak kaya't inalagaan siya ni Ginoong George Taufer. Inilarawan ni Rizal si Bracken bilang isang babaeng irish na 18 taong gulang, may gintong buhok, asul na mata at simpleng manamit pero elegante. Nagkita sila ni Rizal ng ipagamot ni Bracken si Taufer kay Rizal sa Dapitan. pagkalipas ng isang buwan nagpasya ang dalawa na magpakasal subalit nalaman ito ni Ginoong Taufer, dahil sa pagaakalang iiwan ni Josephine ay nagbanta siyang magpakamatay. Nang bumalik si Taufer sa Hong Kong, bumalik din si Bracken sa Dapitan upang magpakasal kay rizal. Ngunit tinanggihan ito ni Padre Obach kaya't sila'y naghawak kamay at ikinasal ang kanilang sarili. Dahil sa hindi inaasahang pagkakataon, nahulog ang kanilang anak na walong buwan pa lamang. Ito ay pinangalanan ni Rizal na Francisco. Bago mamatay si rizal, binigay niya muna ang librong imitation Of Christ ni Padre Thomas Kempis. Ikinasal si Josephine 2 taon matapos mamatay ni Rizal kay Vicente Abad. 

Inilahad din ni Josephine ang isang umanong regalo ni Rizal sa kanya sa kanilang kasal. Ang naturang handog ay isang aklat ni Kempis na nagtataglay ng mga sumusunod na kataga: “ To my dear and unhappy wife, Josephine, 30th December 1896…” Binigyang-diin din nito na ang huling hiling sa kanya ng bayani ay ayusin ang bangkay at libingan nito na siya ring inihabilin ni Rizal sa kanyang kapatid na si Trining. Sinabi rin nito na may iniwan na liham sa kanya si Rizal na matatagpuan sa piitan nito sa loob ng lampara at sa sapatos ng huli. Ang naturang liham ay ang Mi Ultimo Adios na ayon kay Josephine ay ang huling habilin at mensahe sa kanya ng kanyang kabiyak. 

"Mi Ultimo Adios" 

PAHIMAKAS ni Dr. Jose Rizal 

Pinipintuho kong Bayan ay paalam, 

Lupang iniirog ng sikat ng araw, 

mutyang mahalaga sa dagat Silangan, 

kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw. 

Masayang sa iyo'y aking idudulot 

ang lanta kong buhay na lubhang malungkot; 

maging maringal man at labis alindog 

sa kagalingan mo ay aking ding handog. 

Sa pakikidigma at pamimiyapis 

ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip, 

walang agam-agam, maluag sa dibdib, 

matamis sa puso at di ikahapis. 

Saan man mautas ay dikailangan, 

cipres o laurel, lirio ma'y patungan 

pakikipaghamok, at ang bibitayan, 

yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan. 

Ako'y mamamatay, ngayong namamalas 

na sa silinganan ay namamanaag 

yaong maligayang araw na sisikat 

sa likod ng luksang nagtabing na ulap. 

Ang kulay na pula kung kinakailangan 

na maitina sa iyong liway-way, 

dugo ko'y isabong at siyang ikinang 

ng kislap ng iyong maningning na ilaw 

Ang aking adhika sapul magkaisip 

ng kasalukuyang bata pang maliit, 

ay ang tanghaling ka at minsan masilip 

sa dagat Silangan hiyas na marikit. 

Natuyo ang luhang sa mata'y nunukal, 

taas na ang noo't walang kapootan, 

walang bakas kunot ng kapighatian 

gabahid man dungis niyong kahihiyan. 

Sa kabuhayang ko ang laging gunita 

maningas na aking ninanasa-nasa 

ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa 

hingang papanaw ngayong biglang-bigla. 

pag hingang papanaw ngayong biglang-bigla. 

Ikaw'y guminhawa laking kagandahang 

akoy malugmok, at ikaw ay matanghal, 

hiniga'y malagot, mabuhay ka lamang 

bangkay ko'y masilong sa iyong Kalangitan. 

Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas 

sa malagong damo mahinhing bulaklak, 

sa mga labi mo'y mangyayaring itapat, 

sa kaluluwa ko hatik ay igawad. 

At sa aking noo nawa'y iparamdam, 

sa lamig ng lupa ng aking libingan, 

ang init ng iyong paghingang dalisay 

at simoy ng iyong paggiliw na tunay. 

Bayaang ang buwan sa aki'y ititig 

ang iwanag niyang lamlam at tahimik, 

liwayway bayaang sa aki'y ihatid 

magalaw na sinag at hanging hagibis. 

Kung sakasakaling bumabang humantong 

sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon 

doon ay bayaan humuning hinahon 

at dalitin niya payapang panahon. 

Bayaan ang ningas ng sikat ng araw 

ula'y pasingawin noong kainitan, 

magbalik sa langit ng boong dalisay 

kalakip ng aking pagdaing na hiyaw. 

Bayaang sino man sa katotang giliw 

tangisang maagang sa buhay pagkitil; 

kung tungkol sa akin ay may manalangin 

idalangin, Bayan, yaring pagka himbing. 

Idalanging lahat yaong nangamatay, 

mangagatiis hirap na walang kapantay; 

mga ina naming walang kapalaran 

na inihihibik ay kapighatian. 

Ang mga bao't pinapangulila, 

ang mga bilanggong nagsisipagdusa; 

dalanginin namang kanilang makita 

ang kalayaan mong, ikagiginhawa. 

At kung an madilim na gabing mapanglaw 

ay lumaganap na doon sa libinga't 

tanging mga patay ang nangaglalamay, 

huwag bagabagin ang katahimikan. 

Ang kanyang hiwagay huwag gambalain; 

kaipala'y maringig doon ang taginting, 

tunog ng gitara't salterio'y mag saliw, 

ako, Bayan yao't kita'y aawitin. 

Kung ang libingan ko'y limat na ng lahat 

at wala ng kurus at batang mabakas, 

bayaang linangin ng taong masipag, 

lupa'y asarolin at kauyang ikalat. 

At mga buto ko ay bago matunaw 

maowi sa wala at kusang maparam, 

alabok ng iyong latag ay bayaang 

siya ang babalang doo'y makipisan. 

Kung magka gayon na'y aalintanahin 

na ako sa limot iyong ihabilin 

pagka't himpapawid at ang panganorin 

mga lansangan mo'y aking lilibutin. 

Matining na tunog ako sa dingig mo, 

ilaw, mga kulay, masamyong pabango, 

ang ugong at awit, pag hibik sa iyo, 

pag asang dalisay ng pananalig ko. 

Bayang iniirog, sakit niyaring hirap, 

Katagalugang ko pinakaliliyag, 

dinggin mo ang aking pagpapahimakas; 

diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat. 

Ako'y patutungo sa walang busabos, 

walang umiinis at berdugong hayop; 

pananalig doo'y di nakasasalot, 

si Bathala lamang dooy haring lubos. 

Paalam, magulang at mga kapatid 

kapilas ng aking kaluluwa't dibdib 

mga kaibigan bata pang maliit 

sa aking tahanan di na masisilip. 

Pag pasasalamat at napahinga rin, 

paalam estranherang kasuyo ko't aliw, 

paalam sa inyo, mga ginigiliw; 

mamatay ay siyang pagkakagupiling! 

-Sa salin ni Andres Bonifacio- 

Matapos ang pagbitay kay Rizal, napilitan ding tumakas mula Cavite sina Josephine Bracken at magkapatid na Trinidad at Paciano Rizal, tumawid ng bunduking Maragondon papuntang Laguna de Bay gayung duguan na ang mga paa ng nakayapak na Josephine. Tinulungan silang makapuslit sa Manila ni Venancio Cueto, isang pinuno ng Katipunan, at naisakay si Josephine sa isang barko papuntang Hongkong. Duon namalagi ang biyuda ni Rizal hanggang Deciembre 15, 1898, nang napangasawa niya ang isang Pilipinong nagkakalakal, si Vicente Abad. Bumalik ang mag-asawa sa Manila, kasama ang anak nila, si Dolores. Nagturo ng English si Josephine, at isa sa mga naturuan niya ang binatang taga-Cebu, si Sergio Osmena, bayani ng Pilipinas nuong panahon ng Amerikano. Tahimik na yumao si Josephine, ang dayuhang giliw ni Rizal, nuong Marso 15, 1902, ng tuberculosis sa lalamunan. Nalibing siya sa Happy Valley cemetery sa Hongkong. Lumaki at nakapag-asawa si Dolores at nag-iwan ng mga anak na apelyido ay Mina. Gaya ng ama, si Vicente Abad, ipinilit niya hanggang sa kahuli-hulihan, na anak siya ni Abad, hindi ni Rizal. 

HOME